B U L T E N O
de ESPERANTISTA KLUBO en BRNO
Rok 2003/č. 2 Zpravodaj Klubu
esperantistů v Brně
88.
Světový kongres esperanta se letos
uskuteční ve švédském Göteborgu ve dnech 26.7.-2.8.2003 s hlavním tématem Jazyková
práva a zodpovědnost (Lingvaj rajtoj kaj respondecoj). Průběh kongresu bude
možno sledovat i na internetu www.uk-2003.net
Původní literatura psaná přímo v esperantu je nyní představena na internetu (http://www.dreamwater.net/esperanto/lit/index.html). Po-dává přehled o 300 povídkových knihách, 170 románech, 300 básnických sbírkách, 75 dramatech a 420 autorech. Z českých autorů jsou zastoupení Stanislav Bubeníček, Jana Cíchová, Jan Filip, Milda Jakubcová, Jiří Karen, Oldřich Kníchal, Jiří Kořínek, František Omelka, Karel Píč, Josef Rumler, Štepán Urban, Eli Urbanová, Vladimír Váňa a Valda Vinař.
Konference Českého esperantského svazu bude letos v Litomyšli ve dnech 17.-19.10.2003.
Novou učebnici esperanta pro děti od Mgr. Jany Melichárkové s ilustracemi Mirky Tomečkové právě vydalo nakladatelství KAVA-PECH. Ve stejném nakladatelství nedávno vyšly i knihy Kompendio de psikoanalizo (Kompendium o psychoanalýze) od Sigmunda Freunda, Kompleksia medicino kaj saama akupunkturo (Komplexní medicína a saamská akupunktura) korejského autora Puramo Chonga.
TEJO zvítězilo v soutěži švédské agentury Tema Modersmal v kategorii mnohojazyčných učebních pomůcek na internetu za svůj kurz lernu! I za své internetové stránky.
Esperanto-Servocentro registruje firmy, jejichž pracovníci mluví esperantem a kteří tak mohou komunikovat s lidmi stejné profese i o pracovních záležitostech (http://www.comail.ru/~esperanto/servocentro)
Esperanto ve volebním
programu. Katalánská strana Unitat Popular de Mataro(Lidová
unie Mataru) zařadila do svého volebního programu i esperanto (do výchovného
systému, do veřejných knihoven, jako jazykový most apod.)
Nová esperantská univerzita vznikla v Komárně jako
pobočka Mezinárodní akademie věd San Marino. Výuka bude probíhat především přes
internet, jedním z pracovních jazyků je esperanto.
Esperantsko-litevský slovník vyšel
téměř současně s životopisnou knihou o autorovi. Antanas Poska (1903 - 1992)
byl známý litevský cestovatel, vědec, spisovatel, novinář a esperantista.
Esperanto v Iránu. Každoročního
novinářského festivalu se letos v květnu zúčastnil i esperantsko-perský časopis
"Sbazandishan", jehož stánek navštívilo několik ministrů, umělců a
dalších osobností. Na 16 tisíc návštěvníků si odneslo informační leták o
esperantu. V druhém největším deníku v
Iránu vyšly dva články o esperantu, včetně fotografie prezidenta státu při
návštěvě esperantského stánku. Časopis pro mládež uveřejnil rozhovor s iránským
esperantistou Rézou Torabi a vyjádřil zájem o otištění kurzu esperanta. V městě
Mashadu byl pak založen nový esperantský klub.
Světovou esperantskou sportovní ligu (Monda Esperantista Sporta Ligo) založila v Koreji bulharská esperantistka Klarita Velikova, která tam žije.
59. Mezinárodní kongres esperantské mládeže se uskuteční ve dnech 19.-26. července ve švédském městě Lesjöfors. V příštím roce bude v Rusku.
Romská mládež v Maďarsku
má své stránky http://www.romnet.hu/
nejen v maďarštině, ale také v angličtině, francouzštině a esperantu.
Mnichovo
Hradiště, Most a Svatý Jan pod
Skalou jsou tři česká města, jejichž oficiální internetové stránky mají
esperantskou verzi.
Shakespearovo
drama Jindřich V. (La vivo de
Henriko la Kvina) v překladu prof.
Humphrey Tonkina vydal Světový esperantský svaz v Rotterdamu. Současně vyšel
stručný esperantský etymologický slovník
(Konciza Etimologia Vortaro) od André Cherpilloda a dokument o
vztahu esperanta k mezinárodním organizacím (Esperanto kaj internaciaj
organizaĵoj) od korejského
profesora Lee Chong-Yeonga.
Esperantské
vysílání kubánského rozhlasu letos
slaví 15. výročí.
Esperantské termináře z 57
oborů z let 1980-2002 najdete
na
http://www.eventoj.hu/steb/vortaroj/terminaroj‑1980‑2002.htm
mezi
další odbornou literaturou.
80
let oslavil Klub esperantistů v
Přerově 24. května. K výročí vydal brožurku s historií klubu.
Svět
knihy 2003 (knižní veletrh) v
holešovickém paláci v Praze zahájený 24. dubna
představil v jedné vitríně i knihy esperantské, díky básnířce Věře
Ludíkové. Ta také zařídila v přednáškovém salonku hodinový pořad o esperantu a
další hodinový pořad o své nové knize Pošli to dál, v níž jsou i
esperantské texty.
Památník
Karla Čapka ve Strži zahájil 25.
dubna 2003 výstavu cizojazyčných překladů z Čapkova díla. Vystaveny byly i
překlady do esperanta.
Esperantský strom byl zasazen v sobotu 7. června 2003 ve
Svitavách u příležitosti 70. výročí svitavského esperantského klubu.
Dio
benu (Bůh žehnej) je druhé rozšířené
vydání duchovních písní v esperantu, připravené katolickou sekcí Českého
esperantského svazu. Vyšlo jako příloha stejnojmenného čtvrtletníku.
Ve
znalostech angličtiny jsou lidé v
kandidátských zemích do EU úspěšní takto (v procentech): Slovinsko 46, Estonsko
29, Česko 24, Lotyšsko 23, Polsko 21, Litva 20, Maďarsko 14, Slovensko 13
(podle Eurobarometru Evropské komise). Tedy každý čtvrtý Čech se domluví
anglicky. Pro nás to znamená, že lidí, kterým může pomoci esperanto, je stále
dost, a možná by pomohlo i samotným Angličanům při zvládání abecedy. Podle
českého tisku se totiž až 14% Britů a Američanů potýká s analfabetismem,
protože pravopis odlišný od výslovnosti je pro mnohé nepřekonatelnou překážkou.
Před časem odvysílala naše televize hraný film o tomto problému, v němž
negramotného muže s negramotným dospívajícím synem hrál slavný zpěvák Johny
Cash.
Stan
Bubenič čili Stanislav Bubeníček
(1904-1979) je další český autor, který se prosadil v esperantské literatuře.
Právník vzděláním, muzikant srdcem, procestoval kus světa s cirkusem a napsal o
svých zážitcích román, jehož česká verze se jmenuje Kvapík pro lipicány a
esperantská Sub cirkotendo (Pod cirkusovým stanem). Esperantský text vyšel až posmrtně v Haagu v
roce 1988.
100 let Josefa Vondrouška oslaví náš klub v roce
2004 (narodil se 1. prosince 1904). Přípravy už začínají.
- skribis persona kuracisto de Lia Imperiestra kaj Reĝa Mošto Ferdinando la 1-a, doktoro Johano Kopp el Raumenthal - kaj eč kiam multajn el liaj rekomendoj ni hodiaŭ akceptus kun rezervo, kun tiu kortbirdaro eble li pravis.
"Lid obecný nejvíce chlebem, pivem a masem živ jest" - oni skribas en la raporto por la imperiestro Rudolfo la II-a el la jaro 1605. Viando estis šatata, sed ne čiam kaj čie kaj al čiu ĝi estis atingebla. Oni prezentis ĝin ofte nur dimanče aŭ dum gravaj festotagoj, dum festenadoj (kermesoj) kaj solenoj, baptofestoj, edziĝfestoj kaj funebroj. La plej kutima estis porkaĵo, sed kiam komenciĝis festenadoj, oni manĝis kun ĝuo bovaĵon kaj bovidaĵon (sed tiun bovidaĵon jam en la 16-a jarcento la viandistoj kašadis sub vendotablo kaj vendadis ĝin nur al tiu, al kiu ili volis - eble tio rememorigas al ni ion - kaj tio ne estas tiom longe - Sed multe pli ofte ol hodiaŭ aperadis sur la tablo šafaĵo kaj kapraĵo. Či tiu kapra viando estis la plej malkara kaj ĝi ne vekis ĝeneralan antipation kiel čevalviando. La bovidaĵo kaj bovaĵo estis ofte hakita, kio ja estis granda penlaboro, čar viandmuelilo ne ekzistis kaj čion oni devis fari permane, pene kaj longdaŭre - tamen ankaŭ manĝaĵo el hakita viando estis indikita kiel manĝo princa aŭ reĝa.
SET LANČOV
51 jaroj
de SOMERA ESPERANTO - TENDARO,
LANČOV, ČEĤIO
29.6.-12.7.2003 13.7.-26.7.2003
27.7.-9.8.2003
Kelkaj
naturaj interesaĵoj
de
Kvartalo Masaryk en Brno
Oldřich
Arnošt Fischer
Urbo Brno situas en pentrinda, montoriča
pejzaĝo. Parkoj, arbaroj kaj ĝardenoj de Kvartalo de Masaryk
estas bona vivmedio por multe da interesaj animaloj. La kvartalo, kie mi
loĝas, havas multe da familiaj dometoj kun ĝardenoj, arbaran
parkon Arbaro de Wilson kaj vastan
parkan areon sur Kraví hora, kie estas stelobservejo kaj arealo de estinta
armea ekzerckampo.
La naturo en urbo estas
interesa por perceptemaj homoj, kiuj havas malformitajn okulojn.
La Arbaro de Wilson estas areo, kie vi povas
observi kapreolojn kaj sciurojn. Al maskloj de pegoj, kiuj flugas el la
arbaro en ĝardenojn, ne sufičas arboj. La maskloj de pegoj tial signas
siajn teritoriojn per frapado sur kamentuboj de domoj.
En ĝardenoj nestas
multe da birdoj. Malamikoj de birdoj kaj sciuroj ne estas nur katoj, sed
ankaŭ foinoj kaj putoroj, kiuj nokte čirkaŭkuradas tra stratoj. Nokte
aŭ frumatene oni povas renkontiĝi kun erinacoj kaj bufoj, tre utilaj
bestoj, kiuj voregas multe da malutilaj insektoj.
En la kvartalo vivas ankaŭ
interesaj skaraboj kaj mušoj. Cervoskaraboj (Lucanus cervus) povas
alflugi el proksimaj foliarbaroj, sed liaj larvoj povas evolui ne nur en
arbaraj arboj, sed ankaŭ en malnovaj arboj en parkoj kaj ĝardenoj. Ne
mankas eč cetonioj de specioj Cetonia aurata, Potosia cuprea, Valgus hemipterus,
raraj cetonioj Liocola lugubris kaj Trichius fasciatus, diversaj
karaboj kaj cerambikoj. En ĝardenoj vivas diversaj specioj
de gastropodoj, speciale granda heliko Helix pomatia. Somere oni
povas observi lacertojn. Subtropika mušo Chrysomya albiceps estis gasto
el sudaj landoj, sed ĝi estas kelkajn jarojn loĝanto de la naturo
de Brno.
Ču vi volas teni proprajn abelojn? La abeloj
de genro Osmia ne loĝas en abeluloj, sed ili utiligas fendojn en
muroj aŭ malplenajn
konkaĵojn de
gastropodoj. Ili ne produktas mielon, sed ili estas utilaj per polenado de
floroj. La abeloj estas amikaj kaj ne atakas homojn. Vi povas helpi al ili per
fasketoj de fragmito. La fasketojn vi povas kroči sur la muro de via
balkono. La abeloj trovos mem la fasketojn kaj loĝos en ili. Mi povas rekomendi la abelojn
ankaŭ al vi.
Kion manĝis suverenoj kaj simplaj homoj
kaj kio bongustis al ili.
Marta Lorková
Tia estas surskribo de unu artikolo en certa gazeto prenita el Vagadoj tra la čeĥa pasinteco prilaborita de Josef Veselý.
Komence de mia rakontado mi šatus pardonpeti, ke miaj unuaj frazoj estos ne en Esperanto, sed en la gepatra lingvo, nome ne en ĝia hodiaŭa aspekto, sed kelkajn jarcentojn aĝa:
"Uč se kuchyni mýti nejprve. Potom voheň
dělati, potom hrnce k vohni přistavovati a vody do nich nalíti. Mísy, kosíře,
řešeta, sítka, lžíce, šufany, hartuchy, mantve, pometla, hmoždíře, trdla,
štoky, rošty, rožny, stoly, almary, hrnce a všechny věci jiné, kteréž k tomu
přísluší, aby čistě umyté byly, tomu bych se naučil."
Tiu, kiu ellernis čion či, estis aŭtoro de unu el la plej malnovaj čeĥaj kuirlibroj - certa sinjoro Jan Kantor. Sian kuirlibron li verkis en la mezo de la 16-a jarcento kaj titolis ĝin "Kuchařství - o rozličných krmích, kterak se užitečně s chutí strojiti mají, jakožto zvěřina, ptáci, ryby a jiné mnohé krmě všelikému kuchaři anebo hospodáři knížka tato potřebná a užitečná" - Sed ĝi ne estas la plej aĝa tiuspeca verko. La plej malnova čeha kuirlibro estas manskribita kaj devenas jam el la fino de la 15-a jarcento. Komence de la sekvanta jarcento, t.e. la 16-a, eldonis kuirlibron Severin la filo. Sed la plej konata kaj enhavriča kuirlibro devenas el la plumo de sinjoro Bavor la filo Rodovský de Hustiřany, profesie alĥemiisto. Siajn proprajn receptojn havis fine de la 16-a jarcento ankaŭ Polyxena de Rožmberk, poste el Lobkovice (ši estis la kvara edzino de Vilhelmo de Rožmberk).
Kiam či tiu 52-jara reganto edziĝis al či tiu 20-jara fiančino, okazis grandefekta edziĝfesto. Eč simpla metiisto invitadis por partopreni sian edziĝfeston laŭdire al ses, sep aŭ ok tabloj. Tia edziĝfesto kompreneble ne finiĝis en unu tago, tio vere ne estus ebla. Ču vi demandas, kiom da tagoj bezonis Vilhelm de Rožmberk? Ses! De la 26-a de januaro ĝis la 1-a de februaro 1578.
Por či tiu edziĝfesto estis preparita:
40 cervoj - 50 pecoj da kapreolaj bestoj - 50 ujoj da časbesta viando konservita en peklakvo - 20 pecoj da nigra bestaro - 2130 leporoj - 250 fazanoj - 4 otidoj - 30 tetraonoj - 2050 perdrikoj - 2068 turdoj, turtoj kaj kolomboj, 150 grasigitaj taŭroj, 15 grasigitaj bovinoj, 20 pli grandaj unujaraj bovidoj - 526 pli malgrandaj kvin- aŭ sessemajnaj bovidoj - 450 grasigitaj porkoj - 1526 tripaj kolbasoj - 456 sangokolbasoj - 326 fumaĵoj - 450 grasigitaj viršafoj - 395 šafidoj - 504 pli grandaj porkidoj, 40 fumaĵitaj taŭroj - 350 pavoj - 5135 grasigitaj anseroj - 450 meleagroj - 2056 kaponoj kaj grasigitaj kokinoj. El fišoj, por fasta tempo, dum kiu la edziĝfesto parte okazis, estis preparitaj 10290 ezokoj - 6380 trutoj - 3400 aliaj fišoj - 150 siluroj - 200 timaloj - 350 angiloj -
Poste ne mankis fumaĵitaj marfišoj en la nombro de 2309 pecoj - en la sama nombro fumaĵitaj trutoj - 450 ezokoj - 3510 moruoj. Nomitaj estas ekzemple ankaŭ kankroj (5200) kaj aliaj fišoj. Da kaviaro estis 4 bareloj. Konsumitaj estis 30.947 ovoj, 35 kvintaloj da kuirita butero, 7 da freša butero - 28 da graso kaj 13 da mielo. Ankaŭ multe da vakso estis necesa por ornami la tablojn.
Por preparado de pano oni konsumis 490 kvintalojn da faruno, t.e. 30 000 - 35 000 litrojn. Oni fortrinkis 110 barelojn da vino kaj 903 da biero.
Eble ni devus malstreči zonrimenon. Unuflanke movas nin apetitoj, aliflanke ni devus tamen komenci per io pli dieta.
Eble per kortbirdaro. "Ti, kteří mnoho slepic, hus a kuřat jedí, rozumnější a moudřejší jsou než ti, kteří se sviňským a hovězím masem, zelím a řepou, mrkví, hrachem a kroupami živí"
Schůzky: klubovna ÚMČ Brno-střed, Starobrněnská 15, vždy ve středu od 18
h.
5.3.
Mgr. Zdeněk Hršel: Lingva kurso
12.3. Miroslav Malovec: Vizito en Frankfurt
26.3. Marta Lorková: Bonan apetiton
2.4.
Libuše Trojanová: Mia amiko el steloj
9.4.
Marie Klimentová: Kiel mi komencis
23.4.Jarmila Handlová: Turkio (kun diapozitivoj)
30.4. Mgr. Milena Picková: Urbo Humpolec
7. 5. Marta Lorková: Kion vi eble ne aŭdis
14.5. Mgr. Zdeněk Hršel: Paroliga horo
28.5. Mgr. Milena Picková: Lingva seminario de AEH en Skokovy
4. 6. MVDr. Oldřich Arnošt Fischer: Cerambikoj
11. 6. Miroslav Malovec: Interreto
25. 6. Mgr. Zdeněk Hršel: Planoj por feriado
Pokud jste zapomněli zaplatit letošní příspěvek, prosíme o úhradu co
nejdříve. Děkujeme.
SDRUŽENÍ PRO MEZINÁRODNÍ JAZYK
ESPERANTO V BRNĚ
Schůzka: Centrum volného času, klubovna ÚMČ Brno-Kohoutovice, Libušina
tř. 27, v 18 h.
21. 5. Vladimíra Pelkonenová: Göteborg — la urbo de la 88-a Universala
Kongreso de Esperanto
18. 6. Helena Halířová: Vilibald
Scheiber a hudební tradice Klubu esperantistů v Brně